İşletme Sermayesi Gereksinimi

İşinizi sürdürebilmek için ne kadar işletme sermayesine ihtiyacınız olduğunu biliyor musunuz? Yükümlülüklerinizi karşılamak için harcamak zorunda kaldığınız para ne kadar çok ise fırsatları yakalamak için paranız ve esnekliğiniz o kadar az demektir. Örneğin, ürün hattınızı genişleterek artan talebi karşılamak gibi. Bu yazıda, ne kadar işletme sermayesine ihtiyaç duyduğunuzu nasıl belirleyeceğinizi ve bunun işletmeniz üzerindeki etkilerini inceleyeceğiz. 

İşletmenizin mali fonksiyonlarını bir makineye benzetirsek, işletme sermayesi de onun rahatça çalışması için gerekli olan makine yağı gibidir. Muhasebesel olarak bu, cari likit varlıklar (nakit, stoklar ve alacak hesapları) eksi, kısa vadeli borçlar (cari borç hesapları gibi) demektir. İşletme sermayesinin çok az olması likidite sorunlarına işaret eder. İşletme sermayesinin çok olması ise varlıklarınızı, gelirlerinizi artırmak için çok verimli kullanmadığınızı gösterir.

Burada kendinize sormanız gereken soru şu: işletme sermayenizi güvence altına almak için çok mu yoksa fırsatları kaçırmamak için az mı nakit tutuyorsunuz? Varlıklar ve yükümlülükler arasındaki dengenin önemli bir göstergesi olan İSG hedefini doğru tutturmak, Covid-19 krizi sırasında bu hedef sürekli değiştiği için daha da zorlaştı. Çünkü, beklentileriniz ne kadar iyi olursa olsun, faturalarınızı ödeyemezseniz şirketiniz iflasla karşı karşıya kalabilir. Ama yatırım yapmazsanız da uzun vadede küçülme riskiniz olabilir.

Şirketinizin İşletme Sermayesi Gereksinimini belirlemek, bu dengeyi tutturmanıza yardımcı olacaktır. 

İşletme Sermayesi Gereksinimi; üretim maliyetleri, yakın vadeli işletme giderleri ve borç geri ödemeleri için gerekli finansal kaynak miktarını gösteren bir finansal ölçüttür. Başka bir deyişle, tedarikçilere yapılacak ödemeler ile müşterilerden alınan ödemeler arasındaki boşluğu finanse etmek için gereken para miktarını gösterir.

İşletme sermayesi ihtiyacını hesaplamak için gerekli formülünün temel bileşenleri; alacak hesapları, stoklar ve ticari borç hesaplarından oluşur. Alacak hesapları Alacak Vadesi (AV) formülüyle, stoklar Stok Vadesi (SV) formülüyle ve ticari borç hesapları Ödeme Vadesi (ÖV) formülüyle ölçülür.

İşletme sermayesi ihtiyacı aşağıdaki formülle belirlenebilir:
İSG = Stoklar + Alacak Hesapları – Borç Hesapları. 

İşletme sermayesi gereksinimini nasıl belirleyeceğinizi merak ediyorsanız, önce bileşenlerine bakın. İSG’deki artış, ya alacak hesapları veya stoklardaki artıştan ya da borç hesaplarındaki düşüşten kaynaklanır. Bunun tersi, yani, İSG’de bir düşüş de ya AV veya SV’deki düşüşten ya da daha yüksek bir ÖV’den veya bunların bir kombinasyonundan ortaya çıkar.

İSG'deki artış genellikle şirketlerin finansal kaynaklarının çoğunu, sadece işlerini yürütebilmek için harcadığı ve bu şirketlerin diğer hedeflere ulaşmak için daha az paralarının kaldığı anlamına gelir. Bu hedefler, yeni ürün geliştirme, pazarlarını coğrafi olarak genişletme, şirket satın almaları, modernizasyon veya borç azaltma gibi örneklendirilebilir. İşletme sermayesi gereksiniminiz ne kadar çok olursa, ileriye dönük yatırımlar yaparken o kadar çok kısıtla karşılaşırsınız. Bu nedenle, işletme sermayesi ihtiyacınızdaki değişimleri yakından takip etmelisiniz!

Şirketinizin dönen varlıkları ile kısa vadeli borçlarını ödeyebilme gücünü gösteren diğer bir gösterge de işletme sermayesi oranıdır. Ancak, işletme sermayesi gereksinimi bir rakamdır. İşletme sermayesi oranı ise şirketinizin dönen varlıklarının cari yükümlülüklerine oranını gösteren bir yüzdedir.

İyi bir işletme sermayesi oranı 1,5'e 2 olarak kabul edilir ve bu orana sahip bir şirketin likiditesinin sağlam olduğu varsayılır. 1’den az bir oran için işletme sermayesi negatif denir ve böyle bir oran geleceğe yönelik likidite sorunlarına işaret eder. Çok hızlı nakit üreten ve tedarikçilerine ödeme yapmadan müşterilerine ürün satabilen işletmeler buna istisnadır.

Allianz Trade Fransa Risk Tahsis Grup Müdürü Philippe Vammale'nin de uyardığı gibi: “İşletme sermayesi temel bir ölçü olmasına rağmen, giderek daha fazla şirket faktoring ve ters faktoring şeklinde yapılandırılmış finansman kullanarak, işletme sermayelerini ve nakit pozisyonlarını iyileştiriyor. Ve son dönemde özel finansman şirketi Greensill Capital'in iflasının da gösterdiği gibi bu finansal detaylar artık işletme sermayesi analizinin daha dikkatli ve titizlikle yapılmasını gerektiriyor.”

İşletme sermayesi gereksiniminizi en çok artıran şey, AV ile ölçülen alacağınız ödemelerdeki gecikmelerdir. Geç alınan ödemeler, birçok şirketi faturalarını ödeyebilmek için işletme sermayelerini kullanmaya zorlar. Hatta alınacak ödemelerdeki gecikmeler, iflasların önde gelen nedenidir.

Vammale "Nakit kraldır. Nakit akışı savaşın belirleyicisi olmaya devam edecek.” diyor ve ekliyor: “İş başarısızlıklarının %25'i, tahsil edilemeyen ödemelerden kaynaklanır. Bu nedenle, şirketlerin nakit akışlarını titizlikle yönetmeleri çok önemlidir.”

Örneğin, gönderilen faturaların onaylanmasını talep ederek müşteri ödemelerini takip edin ve zamanında ödeme alamadığınızda hatırlatıcılarla takipte kalın. Ancak maliyetli yasal işlemlere başvurmadan önce esnekliğinizi koruyun ve müşterilerinizle ilişkilerinizi yıpratmamaya, iyi tutmaya devam edin.

Geçen yıl, Avrupa'da devlet teşvikleri ve vergi destekleriyle ekonomiye, çok ihtiyaç duyulan likidite sağlandı ve nakit enjekte edildi. Bu da işletmelerin ayakta kalmasına yardımcı oldu. Cazip kredi koşullarına sahip küçük işletme kredileri, şirketlerin mevcut düşük faizli ortamdan faydalanmasına, kredi notlarını yükseltebilmesine, projelere yatırım yapmasına veya gelecekte kârlılık sağlayacak satın almalar gerçekleştirmelerine izin verdi.

Herhangi bir yatırım adımı atmadan önce uzman bir yaklaşımla ticari analiz ve risk analizi yapmak, FOMO (kaybetme korkusu) nedeniyle agresif şekilde yatırıma girişmekle, temkinli kalarak rekabetin gerisinde kalma riski arasındaki dengeyi bulmanıza yardımcı olacaktır. Ekonomik toparlanma döneminde iyileşme ülkeden ülkeye farklılık gösterebilir. Bu, yatırım hedeflerinizi seçerken aklınızda tutmanız gereken bir şeydir. Uzman bir ticari alacak sigortası firması daha bilinçli kararlar almanıza yardımcı olabilir ve bu konularda size tavsiyelerde bulunabilir.    

İşletme sermayesi ihtiyacınızdaki değişiklikleri anlayabilmek, şirketinize ticari manevralar için alan sağlar ve ileriye dönük bir bakış açısı geliştirmenize ve gelecekteki büyümenizi güvenceye almanıza yardımcı olur.

İşletmenizin finansal durumunun takibi hakkında daha fazla ipucu ve tavsiye için “Finansal performans analizinizi iyileştirin.” başlıklı e-kitabımızı indirin.