Corona en Oekraïne: effect op wereldhandel

Eerst corona, nu het oorlogsgeweld in Oekraïne; wat is de impact op de wereldhandel? Onze researchafdeling publiceerde er een rapport over. Ook de gevolgen van de hernieuwde lockdowns in China zijn hierin meegenomen. In dit artikel zetten we de belangrijkste gevolgen op een rij.

Als eerst zoomen we in op het effect van de Russische invasie op de wereldwijde economische groei. We verlaagden de groeiprognose voor 2022 naar +3,3% en voor 2023 naar +2,8%. Rusland zelf wordt het hardst geraakt. Het land komt dit jaar in een diepe recessie terecht door een terugval met minstens -8%.

Bijna twee derde van onze neerwaartse bijstelling van de wereldwijde groei is te wijten aan afnemend vertrouwen en problemen in de toeleveringsketens. De rest van het groeiverlies komt door hogere grondstoffenprijzen. De wereldwijde inflatie neemt niet alleen nog sneller toe dan eerder aangenomen, de hogere inflatie zal ook hardnekkiger zijn. Voor 2022 gaan we uit van 6% inflatie, bijna 2% hoger dan eerdere ramingen.

Gevolgen van escalatie

Mocht het conflict verder escaleren zal dat leiden tot nog strengere sancties en tegensancties (ook op de energievoorziening). In een dergelijk ongunstig scenario loopt de inflatie op tot 7,0%, terwijl de economische groei terugvalt tot 2,5%. Met als gevolg dat de wereldeconomie in 2023 in een recessie belandt.

We verwachten dat de groei van de wereldhandel in 2022 daalt van +6% naar +4%. Hoewel de rol van Rusland in de wereldhandel beperkt is, kunnen vooral exporteurs in Centraal- en Oost-Europa aanzienlijke verliezen lijden. Belangrijke Russische exportproducten zijn meststoffen, metalen (bijv. ijzer, staal, aluminium, koper, nikkel en tin) en levensmiddelen (bijv. tarwe). De autoproductie, vooral in Europa, wordt geraakt door tekorten aan metalen en gassen die essentieel zijn voor de productie van halfgeleiders en andere onderdelen.

Havens dicht in China

De wereldhandel kampt ook met het voortduren van de sanitaire beperkingen in China als reactie op nieuwe Covid-19-uitbraken. Neem de goederenhaven van Shanghai, de grootste ter wereld. Lange rijen containerschepen liggen er werkloos te wachten. Bij diverse andere Chinese havens gaat het niet anders. Mede daardoor blijven problemen binnen toeleveringsketens voortduren.

Door de handelssancties tegen Rusland hebben olie en gas, tarwe en bepaalde metalen en industriële gassen last van extreme prijsvolatiliteit vanwege leveringstekorten. De aardgasprijzen in Europa zullen waarschijnlijk op een hoog niveau blijven door de grote afhankelijkheid van Russisch gas. We verwachten echter dat de olieprijs de komende maanden weer geleidelijk zal dalen. Vraag en aanbod zullen normaliseren.

Hoge inflatie houdt aan

De inflatie blijft oplopen. Mede hierdoor besloten zowel de Amerikaanse als de Europese centrale bank (FED en ECB) het opkoopprogramma voor obligaties terug te schroeven. Voor dit jaar heeft de FED 5 renteverhogingen aangekondigd, en 4 voor volgend jaar. De Europese bank volgt mogelijk volgend jaar ook met renteverhogingen.

Gevolgen voor de wereldhandel in cijfers

1. Lagere volumes, hogere prijzen

Kijken we naar de wereldhandel (goederen en diensten) dan zien we voor 2022 lagere volumes en hogere prijzen. In lijn met de daling van de economische groei zien we ook de groei van wereldhandel in volume afnemen, namelijk met 2 procentpunt (+4,0% i.p.v. +6%). De groei van de waarde van de wereldhandel laat een ander beeld zien: die neemt -als gevolg van de prijsstijgingen- meer toe dan eerder verwacht. Niet +7,2% maar 10,9%.

2. Exportverlies in de EU

Door de oorlog gaat er 480 miljard dollar aan export verloren. Niet alleen richting Rusland, maar ook naar de eurozone. Het volledig afsluiten van de handelsbetrekkingen kost de 4 grootste economieën van de eurozone tot 0,4% van hun bbp en 1,1% van hun hun export. Het meest kwetsbaar voor deze situatie zijn de bedrijven in Oost-Europa. Dat geldt vooral voor Moldavië, Slowakije, Servië, Slovenië en Tsjechië, waar de export meer dan 1,5% van het bbp bedraagt.

3. Hogere olie- en transportkosten

Handelskosten worden opgedreven door de stijgende olieprijzen. We zien ook de kosten van containertransport hierdoor oplopen. Brent- en containervrachtprijzen vertonen sinds 2020 een correlatie van 90%. Dat zou betekenen dat we afstevenen op een recordpiek van USD 14.000/FEU voor vrachttarieven.

4. Afhankelijkheid van Russische goederen

Belangrijkste producten uit Rusland zijn energie (olie en gas, 9% van de wereldwijde export), metalen (o.a. aluminium, palladium en nikkel, 3% van de wereldwijde export) en agrifood-producten (o.a. tarwe en maïs, 2% van de wereldwijde export). Landen die in relatie tot deze producten het meest kwetsbaar zijn: Bulgarije, Litouwen en Hongarije. Sommige West- en Noord-Europese landen behoren ook tot de 20 meest kwetsbare landen, waaronder Nederland, Zweden, Italië en Duitsland.

5. Handelsfinanciering in de knel

Door de toenemende inflatie en de aangekondigde renteverhogingen in de VS lopen financieringskosten op. Voor dit jaar verwachten we in de VS nog vijf renteverhogingen in 2022 (en vier in 2023). De dollar zal hierdoor in waarde blijven stijgen. Uit onderzoek blijkt dat een duurdere dollar (als belangrijkste factureringsvaluta voor de wereldhandel) ten koste gaat van het handelsvolume. Bij een waardevermeerdering van 1% van de dollar daalt het totale handelsvolume wereldwijd met -0,6 tot -0,8%.