Aanhoudende technologische veranderingen vereisen blijvende investeringen in R&D, personeel en ketensamenwerking
De Nederlandse machine-industrie is een hoogtechnologische sector met een internationaal karakter. De machinebouw heeft wereldwijd te maken met een omzetdaling, met een uitschieter van -4 % in 2015. Reden hiervoor is tweeledig: de blijvend lage grondstoffenprijzen en de zwakke economische prestaties van opkomende markten. De Nederlandse sector daarentegen heeft de productie op peil weten te houden. Ook voor 2016 verwacht Euler Hermes een stabilisatie van de Nederlandse productie.
De industrie in het algemeen en machine-industrie in het bijzonder kan worden bestempeld als een conjunctuurgevoelige sector. Deze industrie is afhankelijk van de investeringsbereidheid. Daarnaast is de productiegroei in de machine-industrie afhankelijk van de Duitse industriële sector. Nederlandse bedrijven leunen namelijk op orders vanuit Duitsland, en daar liep de vraag terug door een afnemende vraag vanuit China.
De lange termijn perspectieven zijn echter gunstig. De export naar vooral het Verenigd Koninkrijk, Azië en de Verenigde Staten neemt toe. Deze groei is mede ingegeven door een gunstige euro-dollarkoers. De trends die al eerder hun intrede hebben gedaan binnen de sector zullen ook de komende jaren blijven doorwerken op werkmethodes en verdienmodellen. De grootste impact komt waarschijnlijk uit de hoek van de technologische ontwikkelingen en ketenintegratie, waarbij machines, producten en diensten op één netwerk aangesloten zijn.. De inzet van technologie zal een belangrijke driver worden de komende jaren. Het is daarom positief te zien dat de high tech sector blijft inzetten op innovatie en pofessionalisering van de maakindustrie in Nederland.
Kansen
- De machine-industrie is conjunctuurgevoelig en profiteert van de aantrekkende economie.
- Goede internationale positionering hightech gedreven Nederlandse machine-industrie.
- Economische groei in de VS en Eurozone zet naar verwachting door in 2016 en 2017.
- High-end technologie en gespecialiseerd hoogopgeleid personeel zorgt voor hoge toetredingsdrempels in Nederland.
- Verdere optimalisering door verregaande ketenintegratie, wat leidt tot het steeds eerder betrekken van toeleveranciers bij het productieproces.
Uitdagingen
- Tekort aan goed opgeleid en voldoende gespecialiseerd personeel.
- Hoge financieringsbehoefte om R&D en investeringen te financieren.
- Afnemende vraag vanuit China.
- Verminderde investeringsbereidheid door macro-economische factoren.
Trends en ontwikkelingen in de sector
1. Service in plaats van machine
Nieuwe technologieën kunnen zorgen voor een efficiëntere inzet van mens en machine. Aandacht voor service en behoefte van de klant staan centraal. De machinebouwer moet niet de machine verkopen, maar een totale service; namelijk het continue verzorgen van (een deel van) het productieproces. Nieuwe technieken maken het mogelijk die service continu en grotendeels op afstand te leveren. Sensoren in de machines nemen alles waar en zien storingen ruim van tevoren aankomen. Met moderne digitale technieken kan dan tijdig worden ingegrepen.
Daarbij bieden de nieuwe technologieën tevens alle mogelijkheden om samen te werken met de klant en producten te personaliseren. Juist hier ligt een concurrentievoordeel voor de Nederlandse machineproducenten. Je zou kunnen zeggen: ‘Hoe ingewikkelder de machine en het proces, hoe beter de Nederlandse maakindustrie hierop inspeelt’.
2. Gebruik in plaats van bezit
In de machinebouw is een verschuiving gaande van bezit van de machine naar (betaling op basis van) gebruik. Denk hierbij aan lease in plaats van koop en doorberekening op basis van werkelijke productie-/machine-uren in plaats van vaste prijs.
3. Internet of things
Industrie 4.0, ok wel Internet of Things, heeft de toekomst en moet ervoor zorgen dat in fabrieken alle machines, producten en diensten op één netwerk aangesloten zijn. Belangrijk is dat binnen en buiten de fabriek informatie wordt gedeeld voor optimale productie, voorspelbaar onderhoud en klant specifiek maatwerk.
In de toekomst zal het productieproces steeds autonomer worden. Bij een verandering in de vraag past de fabriek zijn productie aan en bij een storing start het systeem een alternatieve route. Pas als het echt fout gaat trekt het netwerk aan de bel. Deze autonomie maakt dat maatwerk en kleine oplages veel makkelijker en goedkoper realiseerbaar zijn.
4. Ketensamenwerking
Om een Internet of Things te realiseren is veel openheid nodig in de productieketen. Alle bedrijven in de keten moeten intensief en in een vroeg stadium met elkaar samenwerken. Dit vraagt om een verdere professionalisering van de sector.