Een jaar geleden (24 februari 2022) viel Rusland Oekraïne binnen. De gevolgen waren enorm. Naast het menselijk leed is ook de economische impact groot. Vooral in de twee landen zelf en de aangrenzende eurozone. Onze researchafdeling benoemt in het rapport ‘Russia’s war economy’ de stand van zaken van de economie in beide landen. Ook is er aandacht voor de energiesituatie en de Europese inflatie. .
De oorlogseconomie van Rusland
De Russische economie belandde in 2022 in een recessie, maar hield ondanks uitgebreide sancties beter stand dan aanvankelijk werd verwacht. Het reële bbp kromp vorig jaar ‘maar’ met -2,1%, volgens gegevens van het Russische statistiekbureau (Rosstat). Eerder kromp de Russische economie in het tweede en derde kwartaal nog met -4% procent. In het eerste kwartaal liet de Russische economie nog een groei zien van +3,5%.
De Russische economie kampt met aanzienlijke problemen. Denk aan de westerse sancties en gebrek aan personeel door de gedeeltelijke mobilisatie. De terugval van de Russische economie wordt verzacht door sterk toegenomen overheidsuitgaven en talrijke fiscale stimuleringsmaatregelen. Ook profiteert het land van recordinkomsten uit energie-export, dankzij stijgende olie- en gasprijzen.
Uitdagend jaar
Volgens onze onderzoekers wordt 2023 economisch gezien weer een uitdagend jaar voor Rusland. We verwachten dat de economie met ongeveer -1% zal krimpen. De aanhoudende onzekerheid over de oorlog zal drukken op de consumenten- en kapitaaluitgaven, die naar verwachting beide dit jaar tussen -1% en -2% zullen dalen. Ook de Russische olie-inkomsten zullen dalen als gevolg van lagere prijzen en exportvolumes.
Begin februari 2023 werd het EU-verbod op Russische olieproducten van kracht. Naar verwachting zal dit de binnenlandse raffinageproductie verzwakken. China, India en Turkije zijn nu de belangrijkste afnemers van Russische olie. Een deel hiervan wordt via een omweg doorverkocht aan landen die sancties hanteren. We verwachten dat de productie van Russische olie en olieproducten in 2023 ongeveer -5% lager zal zijn in vergelijking met 2022. Ook de Russische gasinkomsten zullen beduidend lager zijn dan in 2022.
Eind aan vrije val economie Oekraïne
Kijken we naar de economie van Oekraïne dan zal die zich, volgens onze researchafdeling, dit jaar stabiliseren, al blijft het neerwaartse risico door de oorlog groot. Na een krimp van de productie met -34% vorig jaar, verwachten we dat het reële bbp in 2023 licht zal groeien met ongeveer +1%. Het inflatietempo op jaarbasis is versneld van 10% tot meer dan 25% en vertoont geen tekenen van afname. Zowel de groei- als de inflatieresultaten zorgen voor enorme druk op de begroting, ondanks de grootschalige buitenlandse hulp. Het overheidstekort van Oekraïne is verviervoudigd, waardoor de overheidsschuld met 40 procentpunten is gestegen. Ook de Oekraïense munt heeft een vijfde van zijn waarde verloren ten opzichte van de dollar.
Wederopbouw oppakken
Volgens onze onderzoekers moet het wederopbouwproces zo snel mogelijk van start gaan om de sociaaleconomische veerkracht van het land te versterken. De oorlog ondermijnt het land, niet alleen door het menselijk leed, maar ook door de verwoesting van de infrastructuur. Productieprocessen worden ontregeld en handelsstromen verleggen zich. We schatten dat de wederopbouwkosten voor Oekraïne in de komende 10 jaar kunnen oplopen tot €1 biljoen euro.
Oekraïne kan dat niet alleen opbrengen. Alleen al de kosten van de wederopbouw van de infrastructuur zullen waarschijnlijk minstens 300 miljard euro vergen. Al in september schatte de Europese Commissie dat de huidige kosten van wederopbouw en herstel in Oekraïne 349 miljard euro bedragen. In de tussentijd, terwijl de oorlog voortduurt, is dit cijfer meer dan verdubbeld.
De prioriteit van de wederopbouw is gericht op investeringen in infrastructuur, gezondheidsdiensten, huisvesting en scholen, evenals digitale en energieveerkracht. Dit zal (a) de bereidheid van Oekraïense vluchtelingen om naar huis terug te keren vergroten, (b) de logistieke- en handelsverbindingen met Europa verbeteren en (c) de belangstelling van particuliere investeerders voor investeringen in het land vergroten. Wij zijn van mening dat hiervoor ten minste EUR 100-150 miljard aan particuliere investeringen nodig zal zijn (naast EUR 350 miljard aan buitenlandse hulp).
